" درباره مولانا و مثنوی معنوی "

حضرت مولانا جلاالدین محمد بلخی که به ملای روم و مولوی رومی آوازه یافته است در ششم ربیع الاول سال 604 ه . ق در بلخ به دنیا آمد . پدر او مولانا محمدبن حسین خطیبی معروف به بهاءالدین ولد است که لقب سلطان العلما را دارد .

بهاء ولد در همه علوم زمان خود استاد کامل بود سلطان العلماء حدود سال 628 ه . ق از دنیا ر فت و در قونیه به خاک سپرده شد . در این زمان مولانا که حدود 25 سال داشت با اصرار مریدان پدر جانشین وی شد . پس از یک سال سید برهان الدین محقق تِرمذی به قونیه آمد و مولانا را جای پدر دید . به او گفت تو در عالم شریعت و فتوی جانشین پدر شدی اما علومی در باطن وجود دارد که از وی به من رسیده است باید این علوم را از من بیاموزی . مولانا به دستور سید 3 چله به ریاضت پرداخت تا از نظر سید لایق جانشینی پدر شد . سید 9 سال مصاحب مولانا بود و سپس رحلت کرد . در چهل سالگی مولانا با شمس الدین تبریزی که به قونیه آمده بود برخورد کرد و شیفته ی وی شد . این واقعه در سال 642 ه . ق اتفاق افتاد و مولانا بر اثر آن درس و بحث را رها کرد و به عالم شعر و شاعری روی آورد که حاصل این شیفتگی دیوان شمس است . مولانا در عالم شیفتگی پس از مسافرت شمس تبریزی به دنبال وی مسافرت را آغاز کرد و به دمشق رفت اما شمس را نیافت و با اصرار مردم قونیه به این شهر بازگشت . یکی از مریدان با وفا و صدیق مولانا حُسام الدین چَلَبی است که ده سال با مولانا مجالست داشت . کتاب مثنوی شریف به درخواست همین حسام الدین سروده شده است . مولانا روز یکشنبه پنجم ماه جمادی الاخر سال 672 ه . ق رحلت فرمود . آثار مولانا عبارت است از :

1 – غزلیات که به نام دیوان شمس یا کلیات شمس معروف است .

2 - رباعیات که حدود 1600 رباعی است .

3 – فیه ما فیه : مجموعه سخنرانی های مولانا است که پسر او بهادءالدین معروف به سلطان ولد گردآوری کرده است . فیه ما فیه یعنی در آنست آنچه در آنست .

4 – مکاتبات که به نثر است و شامل نامه های مولانا به معاصرین خود .

5 – مثنوی که به مثنوی شریف یا مثنوی معنوی معروف است و مهم ترین اثر مولاناست .

بر مثنوی شرح های فراوانی نوشته شده که پرداختن به آن ها از حوصله ی این نوشتار خارج است .

" کنکاشی در مذهب مولانا "

بحث های فراوانی شده که مولانا شیعه بوده یا سنی ؛ نگارنده عقیده دارد که مولانا قبل از هر چیز مسلمانی است تمام عیار . اگر بخواهیم از اشعار وی به مذهبش پی ببریم آب در هاون کوبیدن است . مولانا بسیار رند است . میداند اگر با توجه به دوران زندگی خود به بحث های مذهب بپردازد چیزی از آثارش باقی نمیماند . در اشعار مربوط به مولا علی علیه السلام که با بیت

از علی آموز اخلاص عمل       شیر حق را دان منزه از دغل

آغاز میشود آنچنان داد سخن میدهد که شیعه ای تمام عیاررا ماند بعنوان مثال " راز بگشا ای علی مرتضی     ای پس از سوءالقضا حسن القضا "

اما از جای جای مثنوی نیز از خلفای سه گانه پس از رسول خدا به نیکی یاد میکند . به عنوان مثال اولین بیتی را که از مثنوی در مورد پیامبر اکرم مورد بررسی قرار میدهیم بیت 77 است .

" ای مرا تو مصطفی من چون عمر    از برای خدمتت بندم کمر "

بطور کلی عرفای بزرگ را نمیتوانیم شیعه یا سنی بنامیم . در حقیقت میتوانیم این جمله را وصف الحال مولانا قرار دهیم " شیعه ی پیرو امام علی علیه السلام است که به سنت پیامبر از دریچه دید مولا علی علیه السلام عمل میکند " هم شیعه است هم سنی .

" نی نامه "

18 بیت نخست مثنوی را نی نامه می گویند چون با وصف نی آغاز میشود . گویند " نی نامه " برای مثنوی در حکم سوره حمد است برای قرآن مجید و نی نامه حاوی تمام معانی و قصاید درج شده در شش دفتر مثنوی است و آن شش دفتر شرح این 18 بیت نی نامه است . و گفته اند یکی از امام جمعه های کرمان در زمان ظاهرا قاجاره سه ماه زمستان در منبر نی نامه را شرح میکرده و هیچگاه از بیت سوم فراتر نرفته است .

" زبان مثنوی "

اگر بخواهیم مثنوی را درست بخوانیم باید گرمه ای باشیم و زبان فارسی را با لهجه ی گرمه ای که هم اینک نیز رایج است ادا کنیم تا درست باشد . مثل : کَی ، نَی ، پَی ، مَی و ....     والسلام            " اسد "